Phát biểu tại hội thảo, ông Bùi Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết, trong hơn một thập kỷ qua, ngành điện – điện tử đã trở thành một trong những động lực tăng trưởng mạnh mẽ nhất của kinh tế Việt Nam. Đây là ngành không chỉ thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài chất lượng cao từ các tập đoàn đa quốc gia như Samsung, LG, Intel… mà còn kéo theo sự phát triển của hàng nghìn doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi cung ứng. Đến nay, Việt Nam đã đạt được những bước tiến vượt bậc trong ngành điện – điện tử, không chỉ dừng lại ở vai trò là cứ điểm sản xuất, lắp ráp mà còn trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Theo số liệu của Cục Hải quan Việt Nam, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu của ngành đạt 126,5 tỷ USD và trong 11 tháng đầu năm 2025 đã đạt khoảng 143 tỷ USD, chiếm khoảng 1/3 tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Việt Nam hiện đứng trong nhóm top 10 quốc gia xuất khẩu điện tử lớn nhất thế giới, đồng thời là “cứ điểm sản xuất chiến lược” của nhiều tập đoàn đa quốc gia tại khu vực. Đây là những thành tựu rất đáng tự hào.
Tuy nhiên, theo ông Bùi Quang Hưng, bên cạnh sự tăng trưởng mạnh mẽ, ngành điện – điện tử Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều điểm nghẽn như: chuỗi cung ứng phân mảnh, thiếu thông tin toàn diện về từng khâu từ linh kiện, bán thành phẩm, lắp ráp đến logistics, kiểm định, R&D. Doanh nghiệp nội chưa tham gia sâu vào chuỗi giá trị, chủ yếu ở phân khúc đơn giản; tỷ lệ nội địa hóa còn khiêm tốn, nhiều vật tư, linh kiện vẫn phải nhập khẩu.
Khoảng cách thông tin lớn giữa doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp FDI, dẫn đến khó khăn trong kết nối, tìm kiếm đối tác. Các cơ quan quản lý và tổ chức xúc tiến đầu tư còn thiếu công cụ định hướng, thiếu dữ liệu để nhận diện chính xác các “mắt xích còn thiếu”.
Ảnh minh họa
Ông Bùi Quang Hưng nhận định, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, các quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia… đều đầu tư mạnh vào hệ thống bản đồ chuỗi giá trị để hỗ trợ doanh nghiệp và thu hút đầu tư, việc xây dựng Bản đồ chuỗi giá trị ngành điện - điện tử không chỉ là một sáng kiến kỹ thuật mà còn mang ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp Việt Nam.
Theo ông Bùi Quang Hưng, bản đồ chuỗi giá trị giúp minh bạch hóa toàn diện cấu trúc chuỗi cung ứng của ngành điện, điện tử để từ đó làm rõ doanh nghiệp đang tham gia ở phân khúc nào, sản xuất loại linh kiện gì và có năng lực ra sao. Việc thu hẹp khoảng cách thông tin vốn là rào cản lớn nhất đối với kết nối đầu tư và hợp tác sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho cả doanh nghiệp trong nước và nhà đầu tư nước ngoài.
Quan trọng hơn, thông qua việc hệ thống hóa dữ liệu, bản đồ cho phép nhận diện chính xác các “mắt xích còn thiếu” trong chuỗi giá trị, xác định rõ những phân khúc cần ưu tiên thu hút đầu tư cũng như các lĩnh vực mà doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia sâu hơn. Nhờ đó, hoạt động xúc tiến thương mại và đầu tư có cơ sở để triển khai trúng mục tiêu, đúng nhu cầu của thị trường, phù hợp với định hướng phát triển ngành.
Bên cạnh đó, bản đồ chuỗi giá trị còn đóng vai trò là nền tảng kết nối hiệu quả giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước. Các nhà đầu tư nước ngoài có thể dễ dàng tìm kiếm nhà cung ứng phù hợp, trong khi doanh nghiệp Việt Nam lần đầu tiên được hiện diện trong một “bản đồ nhận diện” chính thức, qua đó gia tăng cơ hội tham gia vào các chuỗi cung ứng quy mô lớn. Khi năng lực và vị trí của doanh nghiệp trong chuỗi giá trị được xác định rõ ràng, cơ hội hợp tác quốc tế, tiếp nhận chuyển giao công nghệ và từng bước nâng cao hàm lượng giá trị gia tăng cũng sẽ rộng mở hơn.
Ở góc độ đó, Bản đồ chuỗi giá trị không đơn thuần là một bộ dữ liệu mà là hạ tầng thông tin chiến lược phục vụ đồng thời mục tiêu xúc tiến thương mại, thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Theo Cục Xúc tiến thương mại, Bản đồ chuỗi giá trị điện - điện tử Việt Nam đã lựa chọn và phân tích 742 doanh nghiệp đang hoạt động trong 7 lĩnh vực E&E chủ chốt của Việt Nam, sau đó sắp xếp lại thành bản đồ chuỗi giá trị theo từng lĩnh vực và đưa thông tin chi tiết vào danh bạ.
Tài liệu được thiết kế trực quan, dễ hiểu ngay cả với người không phải chuyên gia. Bản đồ chuỗi giá trị E&E Việt Nam với hơn 100 trang, có hình ảnh linh kiện đi kèm, cùng với danh bạ doanh nghiệp chi tiết tạo thành tài liệu đồ sộ lên đến tổng cộng 913 trang.
Đặc biệt, nếu việc mở rộng đầu tư từ các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) nước ngoài được thực hiện dựa trên Bản đồ chuỗi giá trị và danh bạ này sẽ thúc đẩy chuyển giao công nghệ mạnh mẽ hơn giữa các SME, từ đó đẩy nhanh quá trình nội địa hóa (tự chủ công nghệ) của các doanh nghiệp Việt Nam.