Lễ công bố báo cáo “Hệ sinh thái đầu tư khởi nghiệp về công nghệ khí hậu Việt Nam 2025” (Báo cáo CT-FE 2025) vừa diễn ra tại TPHCM. Báo cáo do New Energy Nexus Việt Nam, Đại học RMIT và Dự án thúc đẩy đổi mới, tăng trưởng & năng lực lãnh đạo cho doanh nghiệp Việt Nam (AGILE) phối hợp thực hiện nhằm giới thiệu những nghiên cứu mới nhất về tình hình đầu tư và động lực phát triển của các doanh nghiệp công nghệ khí hậu tại Việt Nam.
Theo báo cáo, lĩnh vực công nghệ khí hậu Việt Nam tăng trưởng vượt trội so với thế giới vào năm 2024, thị phần đầu tư mạo hiểm vào lĩnh vực này chiếm 22,3% tổng hoạt động đầu tư mạo hiểm trong nước và gần gấp đôi mức trung bình toàn cầu (12%), dù mức tăng đột phá này được đóng góp lớn từ một “thương vụ lớn”. Điều này vừa cho thấy động lực tích cực vừa phản ánh một phần nền kinh tế đổi mới sáng tạo về khí hậu đang hình thành tại Việt Nam vẫn còn non trẻ.
Lĩnh vực công nghệ khí hậu Việt Nam tăng trưởng vượt trội so với thế giới vào năm 2024. (Ảnh minh họa)
Một phát hiện quan trọng được nêu trong báo cáo là cách mà các chính sách năng lượng mới đang âm thầm định hình lại bản đồ đầu tư của Việt Nam, kích hoạt mức tăng gấp năm lần nguồn vốn cho lĩnh vực chuyển đổi năng lượng.
Việc thông qua Luật Điện lực 2024 và Nghị định số 135/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ đã mở ra làn sóng hoạt động đầu tư, đưa giá trị các thương vụ chuyển đổi năng lượng lên 15,5 triệu USD trong năm 2024, gấp năm lần so với năm 2023. Đây là một trong những bước nhảy lớn nhất về đầu tư được thúc đẩy bởi các chính sách hỗ trợ.
Cụ thể, giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2024, tổng cộng có 78 doanh nghiệp công nghệ khí hậu tại Việt Nam đã huy động gần 205 triệu USD vốn thông qua 217 thương vụ, riêng năm 2024 đã đạt gần 100 triệu USD.
Tuy nhiên, bức tranh đầu tư vẫn tập trung vào các thương vụ lớn, thể hiện qua thương vụ của TECHCOOP khi họ nhận được vốn Series A trị giá 70 triệu USD, chiếm đến 71% tổng vốn công nghệ khí hậu năm 2024. Điều này cho thấy hệ sinh thái đầu công nghệ khí hậu vẫn phụ thuộc lớn vào các giao dịch mang tính cột mốc hơn là tăng trưởng trải rộng toàn thị trường.
Ngoài ra, các điểm đặc biệt đáng chú ý từ Báo cáo CT-FE 2025 như: tỷ lệ doanh nghiệp công nghệ khí hậu vượt qua giai đoạn sau hạt giống giảm còn 11,11% (thấp hơn so với 32,2% của toàn ngành công nghệ); sự tham gia của các nhà đầu tư tác động vào công nghệ khí hậu tại Việt Nam, tăng từ 1 nhà đầu tư (vào năm 2020) lên 10 nhà đầu tư (vào năm 2024), kéo theo các yêu cầu khắt khe hơn về việc đo lường tác động, bình đẳng giới và các tiêu chuẩn HSES (sức khỏe, an toàn, môi trường); khoản tài trợ tiếp tục đóng vai trò là nguồn vốn chủ đạo ở giai đoạn đầu của các doanh nghiệp công nghệ khí hậu; TPHCM tiếp tục giữ vị trí là trung tâm huy động vốn lớn nhất cả nước (dự kiến tiếp theo là Hà Nội và Đà Nẵng)…
Báo cáo cũng giới thiệu về Bản đồ hệ sinh thái với bốn tầng, qua đó xác định rõ ràng vai trò của các tầng, bao gồm doanh nghiệp công nghệ khí hậu; tổ chức hỗ trợ; tổ chức cung cấp vốn và cơ quan chính quyền địa phương. Đây là một bước quan trọng giúp làm rõ công tác “ai sẽ làm gì” trong hệ thống đổi mới sáng tạo về khí hậu tại Việt Nam.
Tiến sĩ Duy Đặng, Phó Trưởng bộ phận nghiên cứu & đổi mới sáng tạo tại Đại học RMIT Việt Nam nhấn mạnh, với vai trò đồng tác giả của báo cáo năm nay, nhóm nghiên cứu Đại học RMIT hướng đến việc cung cấp những phân tích sâu sắc về hệ sinh thái đầu tư khởi nghiệp công nghệ khí hậu tại Việt Nam. Bên cạnh hỗ trợ doanh nghiệp và nhà đầu tư, chúng tôi hy vọng những kết quả báo cáo sẽ được tích hợp vào công việc giảng dạy, giúp sinh viên hiểu rõ hơn về thách thức và cơ hội thực tiễn trong ngành.