Thực hiện nhiệm vụ được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) giao tại Quyết định số 2077/QĐ-BNN-KHCN ngày 26/8/2024, Văn phòng chứng chỉ rừng Việt Nam đã triển khai xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia: “Tín chỉ carbon rừng – Yêu cầu chung”. Để hoàn thiện dự thảo theo quy định của pháp luật, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đề nghị các nhà khoa học, các tổ chức, cá nhân, cán bộ kỹ thuật và quản lý trong lĩnh vực liên quan góp ý cho các bản dự thảo tiêu chuẩn tín chỉ carbon rừng.
Theo Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, là bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) và Thỏa thuận Paris, Việt Nam cam kết mạnh mẽ về giảm phát thải khí nhà kính và đặt mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Việt Nam đã đệ trình Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) nêu rõ cam kết, lộ trình và các biện pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong các lĩnh vực: năng lượng, công nghiệp, nông nghiệp, sử dụng đất, thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp, chất thải.
Công cụ quan trọng trong thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính của quốc gia là xây dựng và vận hành thị trường carbon. Thị trường carbon hiện đang phát triển mạnh mẽ ở nhiều quốc gia, gồm hai loại thị trường là thị trường bắt buộc (hoặc tuân thủ) và thị trường tự nguyện. Thị trường bắt buộc là các quy định của quốc gia trong thực hiện giảm phát thải, có thể ở hình thức thuế carbon, hạn ngạch phát thải. Thị trường carbon tự nguyện quốc tế vận hành dựa trên các tiêu chuẩn carbon.
Xây dựng tiêu chuẩn tín chỉ carbon rừng nhằm góp phần thúc đẩy trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon cho mục tiêu giảm phát thải của quốc gia
Mục đích của việc xây dựng tiêu chuẩn tín chỉ carbon rừng là đưa ra các quy định chung trong việc thực hiện các hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính; đo đạc, báo cáo và xác minh tín chỉ carbon làm cơ sở xác định kết quả giảm phát thải nêu tại Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), tạo điều kiện thúc đẩy đầu tư, trao đổi, thương mại tín chỉ carbon rừng tạo nguồn tài chính bổ sung cho hoạt động bảo vệ và phát triển rừng tại Việt Nam.
Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu đối với tín chỉ carbon rừng tạo ra từ các dự án carbon trong lĩnh vực lâm nghiệp và sử dụng đất. Các yêu cầu gồm: tín chỉ carbon rừng, điều kiện thực hiện dự án carbon; biện pháp tác động trong dự án carbon; đo đạc, báo cáo phát thải khí nhà kính, hấp thụ carbon; bảo đảm an toàn môi trường, xã hội; xây dựng, thực hiện, báo cáo và lưu trữ hồ sơ; thẩm định và xác minh.
Tiêu chuẩn này cũng khuyến khích áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân mong muốn thực hiện các dự án carbon trong lĩnh vực lâm nghiệp và sử dụng đất nhằm đóng góp tự nguyện cho mục tiêu giảm phát thải của tổ chức, quốc gia.
Theo dự thảo, tín chỉ carbon rừng sẽ được cấp dựa trên các tiêu chí rõ ràng liên quan đến điều kiện, phương pháp đo đạc, thẩm định và xác minh.
Các yêu cầu cụ thể bao gồm: đảm bảo tính bổ sung (nghĩa là lượng giảm phát thải chỉ có thể đạt được thông qua các dự án này); tránh tình trạng trùng lặp với các dự án khác; các dự án phải có hồ sơ pháp lý minh bạch về quyền sử dụng đất, không có tranh chấp và phù hợp với quy hoạch sử dụng rừng; đồng thời, tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển rừng bền vững.
Dự thảo cũng nêu cụ thể, chi tiết yêu cầu cho từng loại dự án. Theo đó, với dự án REDD+ (giảm phát thải từ mất rừng và suy thoái rừng, bảo tồn và nâng cao trữ lượng carbon rừng): áp dụng tại rừng tự nhiên vùng đồi núi hoặc rừng ven biển, có giai đoạn tham chiếu trong quá khứ từ 5 – 10 năm. Giai đoạn tín chỉ tối thiểu 5 năm, có thể gia hạn tối đa hai lần. Ưu tiên dự án cấp vùng, liên tỉnh, có đồng lợi ích về kinh tế, xã hội và đa dạng sinh học.
Dự án A/R (trồng rừng mới): đất thực hiện dự án không có rừng ít nhất 3 năm trước khi bắt đầu. Giai đoạn tín chỉ tối thiểu 10 năm và có thể gia hạn tối đa hai lần. Ưu tiên trồng cây bản địa, hỗn loài, cây lâm nghiệp có chu kỳ dài để tăng khả năng hấp thụ CO2 bền vững.
Dự án IFM-N (khoanh nuôi xúc tiến tái sinh): thực hiện trên rừng tự nhiên nghèo kiệt. Giai đoạn tín chỉ tối thiểu 10 năm, có thể gia hạn hai lần, đồng thời tuân thủ quy định về khoanh nuôi tái sinh tự nhiên và trồng bổ sung.
Dự án IFM-P (trồng lại rừng sau khai thác): áp dụng với rừng trồng sản xuất hiện có hoặc đất rừng sản xuất sau khai thác. Cần có phương án quản lý rừng bền vững được phê duyệt và chứng chỉ rừng bền vững. Giai đoạn tín chỉ tối thiểu 8 năm, có thể gia hạn hai lần.
Dự án AFP (canh tác nông lâm kết hợp): triển khai trên đất lâm nghiệp, đất sản xuất nông nghiệp hoặc nương rẫy vùng đồi núi. Giai đoạn tín chỉ tối thiểu 10 năm và có thể gia hạn tối đa hai lần. Dự án phải tuân thủ quy định về trồng cây phân tán, bảo vệ môi trường và phát triển sinh kế bền vững cho người dân địa phương.