Ngày 28/8, tại TPHCM, Tạp chí Kinh tế Sài Gòn (Saigon Times Group) tổ chức hội thảo về phát triển bền vững với chủ đề “Kỷ nguyên mới cho phát triển kinh tế xanh”.
Phát biểu tại sự kiện, ông Đinh Hồng Kỳ, chủ tịch Hội Doanh nghiệp xanh TPHCM (HGBA) đồng thời là Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) dẫn nghiên cứu của nhà tương lai học Mỹ Jamais Cassio và cho rằng thế giới đã rời khỏi kỷ nguyên VUCA (biến động - bất định - phức tạp - mơ hồ) để bước sang kỷ nguyên BANI (mong manh - lo lắng - phi tuyến tính - khó lý giải). Cụ thể, nếu như thế giới VUCA cho phép các nhà điều hành “dự đoán và kiểm soát phần nào” thì kỷ nguyên BANI không cho phép doanh nghiệp cơ hội đó. Các kế hoạch dài hạn – từng là niềm tin của nhiều lãnh đạo giờ đây có nguy cơ trở thành “di sản nguy hiểm” nếu thiếu sự linh hoạt và khả năng xoay trục nhanh chóng.
Cùng lúc, các quy định khắt khe từ thị trường quốc tế như CBAM (cơ chế điều chỉnh biên giới carbon), tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội, quản trị), yêu cầu về phát thải và minh bạch chuỗi cung ứng đang siết chặt tại Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, Nhật Bản… buộc doanh nghiệp Việt phải chuyển đổi xanh, bền vững.
Một thách thức không kém phần nguy hiểm khác được ông Đinh Hồng Kỳ nêu ra là tình trạng “xanh giả” (greenwashing). Theo ông, nhiều doanh nghiệp công bố cam kết ESG, trung hòa carbon… nhưng thiếu minh chứng thực chất, thiếu dữ liệu minh bạch. Hệ quả là người tiêu dùng và nhà đầu tư dễ bị đánh lừa, còn thị trường rơi vào trạng thái bất công, méo mó.
Doanh nghiệp đẩy mạnh chuyển đổi sang mô hình kinh tế xanh
Nói về tầm quan trọng của việc đạt chuẩn mực xanh toàn cầu, ông Tô Thanh Sơn, Giám đốc Phát triển bền vững của công ty giám định SGS Việt Nam cho biết, nếu không đạt chuẩn đồng nghĩa với việc doanh nghiệp gần như không thể xuất khẩu và có nguy cơ bị gạt ra khỏi sân chơi trên thị trường quốc tế. Bởi hiện nay, nhiều thị trường như Mỹ, EU, Nhật Bản đã đưa tiêu chuẩn xanh vào điều kiện bắt buộc.
Các thị trường cao cấp ngày càng gia tăng những bộ tiêu chuẩn riêng cho từng ngành như dệt may, giày dép; nông sản, thực phẩm; thủy sản; bao bì, nhựa sinh học; điện, điện tử, ô tô, xe máy, gỗ, xây dựng… Một số tiêu chuẩn về môi trường (ISO 14064, ISO 14067, ISCC, GRS, FSC) đến xã hội (BSCI, SMETA, SA8000, RBA)… cũng trở thành điều kiện bắt buộc.
Ngoài ra, nhiều tập đoàn đa quốc gia như Apple, Microsoft, Adidas và Top 500 doanh nghiệp toàn cầu đều yêu cầu nhà cung cấp có chứng nhận về môi trường, xã hội và quản trị.
Ông Tô Thanh Sơn nhấn mạnh, chứng nhận quốc tế về chuyển đổi xanh được xem là “tấm vé thông hành” để doanh nghiệp duy trì vị trí trong chuỗi cung ứng quốc tế.
Tại hội thảo, ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển TPHCM cho biết, dù xu hướng chuyển đổi xanh là tất yếu nhưng trên thực tế, các doanh nghiệp đang đối diện với nhiều thách thức lớn.
Cụ thể, chuyển đổi xanh đòi hỏi nguồn lực rất lớn về vốn, công nghệ và nhân lực. Đây là rào cản không nhỏ, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, những đơn vị vốn đã hạn chế về tài chính, thiếu công nghệ tiên tiến và đội ngũ chuyên môn. Trong khi đó, các doanh nghiệp lớn có điều kiện đầu tư, nghiên cứu và áp dụng công nghệ mới thì lại có lợi thế hơn hẳn. Điều này tạo ra khoảng cách trong năng lực thực hiện giữa các nhóm doanh nghiệp.
Ông Đinh Hồng Kỳ khuyến nghị, doanh nghiệp cần xác định chuyển đổi xanh không thể là những điều chỉnh nhỏ lẻ. Để có thể thích ứng kịp thời, trong việc xây dựng chiến lược dài hạn, các doanh nghiệp nên chia nhỏ mục tiêu, thử nghiệm nhanh, đo lường liện tục và xoay chuyển linh hoạt. Đồng thời doanh nghiệp phải tái định hình mô hình kinh doanh và tư duy lãnh đạo. Doanh nghiệp phải tái cấu trúc toàn diện từ sản phẩm đến chuỗi cung ứng, quy trình, văn hóa doanh nghiệp và kể cả sứ mệnh phát triển.
Việc chuyển đổi sang mô hình kinh tế xanh không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là chìa khóa để doanh nghiệp Việt Nam giành lợi thế cạnh tranh, tiếp cận dòng vốn hàng tỷ đô la dành cho tăng trưởng xanh.
Trao đổi, thảo luận tại hội thảo, các chuyên gia khuyến cáo, để nắm bắt cơ hội tăng trưởng xanh tại Việt Nam, các doanh nghiệp nên tập trung vào một số chiến lược.
Cụ thể, doanh nghiệp cần tích hợp ESG (môi trường, xã hội, quản trị) vào chiến lược tăng trưởng, sản xuất, kinh doanh. Mục đích của việc đầu tư ESG không những để tuân thủ các quy định mà còn nhằm tạo ra giá trị thực cho doanh nghiệp vì các doanh nghiệp có hoạt động bền vững, trách nhiệm sẽ mang lại lợi nhuận cao hơn, giảm thiểu rủi ro, đóng góp tích cực vào xã hội và môi trường.
Bên cạnh đó, phải định hướng và triển khai dự án theo bộ tiêu chí phân loại xanh để dễ dàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng trong nước và quốc tế, đặc biệt là từ các định chế tài chính - ngân hàng quốc tế.
Doanh nghiệp cần theo đuổi chiến lược xây dựng và phát triển quan hệ hợp tác liên ngành (tài chính, công nghệ và chuỗi cung ứng). Đồng thời, doanh nghiệp cần đa dạng hóa nguồn vốn thông qua việc phát hành trái phiếu xanh, hợp tác công - tư, tài chính hỗn hợp.
Cùng với đó, doanh nghiệp cần tăng cường “sức đề kháng” bằng cách đầu tư vào chuỗi cung ứng, thực hiện chuyển đổi số và tăng cường quản trị rủi ro.