Tại Hà Nội, Chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP) vừa phối hợp với Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức hội thảo tham vấn “Đánh giá tác động đối với hoạt động giao dịch tín chỉ carbon và kết quả giảm nhẹ từ Việt Nam ra thị trường quốc tế”.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu Nguyễn Tuấn Quang cho biết, để hiện thực hóa mục tiêu ứng phó biến đổi khí hậu toàn cầu, các công cụ định giá carbon, đặc biệt là hợp tác trao đổi kết quả giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon theo quy định điều 6 Thỏa thuận Paris đang được xem là giải pháp quan trọng và hiệu quả, được nhiều quốc gia lựa chọn áp dụng.
Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị COP26. Cùng với việc xây dựng, phát triển thị trường carbon trong nước, việc hợp tác với các đối tác quốc tế về trao đổi kết quả giảm phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon đang được quan tâm. Các công cụ này giúp thúc đẩy đổi mới công nghệ carbon thấp, góp phần thực hiện mục tiêu giảm phát thải quốc gia với chi phí hợp lý, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và nền kinh tế, hướng tới tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.
Xây dựng, hoàn thiện khung pháp lý về trao đổi quốc tế kết quả giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon. (Ảnh minh họa)
Để hiện thực hóa cam kết và xây dựng thị trường carbon, Việt Nam đã khẩn trương xây dựng và ban hành khung pháp lý quan trọng. Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 lần đầu tiên quy định về "Tổ chức và phát triển thị trường carbon" tại điều 139. Tiếp đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn, mới đây nhất là Nghị định số 119/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP. Theo đó đặt ra lộ trình cụ thể phát triển thị trường carbon với giai đoạn thí điểm từ nay đến hết năm 2028 và vận hành chính thức từ năm 2029, hướng tới mục tiêu thí điểm sàn giao dịch carbon ngay trong năm 2025.
Theo ông Nguyễn Tuấn Quang, thời gian qua, Văn phòng Dịch vụ dự án Liên Hợp Quốc (UNOPS), thông qua Chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP) đã hỗ trợ kỹ thuật cho Cục Biến đổi khí hậu trong việc đánh giá tác động của hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon tại Việt Nam.
Mục tiêu của hỗ trợ kỹ thuật này là phân tích, xây dựng mô hình và đánh giá tác động của các phương án quản lý kết quả giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon. Điều này nhằm cung cấp thông tin đầu vào để hỗ trợ Cục Biến đổi khí hậu trong quá trình xây dựng, hoàn thiện khung pháp lý về trao đổi quốc tế kết quả giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định trao đổi quốc tế kết quả giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon và dự kiến trình Chính phủ ban hành trong năm 2025.
Về nguyên tắc, hoạt động trao đổi quốc tế kết quả giảm phát thải phải ưu tiên phục vụ mục tiêu quốc gia trong thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) và mục tiêu phát thải ròng bằng 0, tuận thủ pháp luật của Việt Nam và Thỏa thuận Paris. Các dự án phải đảm bảo chất lượng tín chỉ. Kết quả phải được đăng ký trên hệ thống đăng ký quốc gia, doanh thu từ trao đổi được quản lý theo pháp luật tài chính.
Nghị định cũng sẽ làm rõ quy định về điều chỉnh tương ứng. Khi bên chuyển giao kết quả giảm nhẹ phát thải cho bên đối tác để thực hiện cam kết khí hậu thì bên chuyển giao phải trừ (điều chỉnh giảm) lượng phát thải đã chuyển nhượng ra khỏi báo cáo kết quả thực hiện NDC quốc gia của mình.
Ngược lại, bên mua tín chỉ carbon sẽ cộng (điều chỉnh tăng) kết quả giảm phát thải vào báo cáo để chứng minh đã hoàn thành một phần nghĩa vụ NDC. Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và tránh tính trùng kết quả giảm phát thải giữa các quốc gia khi đánh giá tiến độ thực hiện Thỏa thuận Paris.
Hoạt động đánh giá tác động của việc giao dịch tín chỉ carbon và kết quả giảm nhẹ từ Việt Nam ra thị trường quốc tế được thực hiện từ tháng 5/2025 đến tháng 8/2025. Các chuyên gia đã mô hình hóa và phân tích định lượng nhằm cung cấp thông tin cho việc xây dựng phương án quản lý tín chỉ carbon tại Việt Nam.
Các chuyên gia khuyến nghị, Việt Nam nên tiếp cận theo từng bước, khởi đầu với mức trần giao dịch thận trọng 50%. Khi năng lực giảm phát thải khí nhà kính trong nước được củng cố và mức độ tin cậy vào khả năng hoàn thành mục tiêu không điều kiện gia tăng, mức trần có thể nâng lên 70%, qua đó hiện thực hóa toàn bộ mục tiêu NDC có điều kiện với sự hỗ trợ quốc tế.
Bên cạnh đó, Việt Nam nên áp dụng một mức phí giao dịch hợp lý (khoảng 2%) nhằm tăng nguồn thu ngân sách từ thị trường carbon. Nguồn thu này cần được tái đầu tư vào các lĩnh vực khó giảm phát thải như nông nghiệp, lâm nghiệp để đảm bảo công bằng và nâng cao hiệu quả giảm phát thải tổng thể. Đồng thời, cần cân nhắc những chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các biện pháp tạo tín chỉ trong những lĩnh vực ưu tiên để vừa đóng góp tối đa vào các mục tiêu NDC vừa giảm nhẹ các rủi ro về biến động giá trên thị trường, qua đó nâng cao tính cạnh tranh của tín chỉ carbon Việt Nam trên thị trường quốc tế.